De rechtsstaat, die burgers tegen de macht van de overheid beschermt, afbreken blijkt gemakkelijker dan ze weer op te bouwen. Hoe moeilijk die opbouw is, zie je nu in Polen. De bescherming van de rechtsstaat is vooral een zaak van de lidstaat zelf, schreef Marko Bos onlangs op Brusselse Nieuwe, maar als een lidstaat de rechtsstaat blijft schenden, kan de EU ook in actie komen.
Artikel-7-procedure
Als een land de rechtsstaat schendt en zelfs afglijdt naar een dictatuur, kan de EU de zogeheten Artikel-7-procedure (verwijzend naar Art. 7 van het EU-verdrag) starten. De ‘nucleaire optie’ wordt dit ook wel genoemd. In het uiterste geval kan de lidstaat geschorst worden, ofwel: zijn stemrecht aan de EU-vergadertafels verliezen. Een extreme maatregel, de lidstaat is geen volwaardig EU-lid meer.
Drie EU-instellingen kunnen de procedure in gang zetten. De Europese Commissie, het Europees Parlement (met twee derde van de stemmen, wat veel is) of minimaal een derde van de lidstaten. Uiteindelijk is het aan de lidstaten om te beslissen of de rechtsstaat-schender deze zware straf ook daadwerkelijk krijgt.
Nederlanders in actie
In 2017 was het Frans Timmermans, toen vicevoorzitter van de Europese Commissie, die deze procedure voor het eerst startte, tegen Polen, dat onder leiding van de aartsconservatieve partij Recht en Rechtvaardigheid de vrije media inperkte en kritische rechters bestrafte.
Lees de Babbel verder op Brusselse Nieuwe