“Ik kan je bullshit vertellen, ik kan je het verhaal vertellen dat internationale media graag horen of ik kan zeggen wat ik écht denk, maar dan alleen off the record.” De Hongaarse politiek-analist die we spreken in café Kelet in Boedapest is niet de enige die liever anoniem blijft. De verkiezingen in het Midden-Europese land zijn pas in april 2022, en de strijd om de macht tussen de zittende premier Orbán en zijn uitdager Márki-Zay wordt bikkelhard. Maar aan voorspellingen over de uitslag wagen maar weinigen zich. Ook de analist in café Kelet is voorzichtig.
Hoe verloopt de campagne van Márki-Zay, die in oktober 2021 werd verkozen als gezicht van het oppositieblok? En nee, de bullshit hoeven we niet.
“Tot de voorverkiezingen was hij een rijzende ster, nu verkeert hij in vrije val." Veel Hongaren, onder wie opvallend veel jongeren, stonden in de rij om voor hem te stemmen bij de primaries - de voorverkiezingen waarbij Hongaren konden kiezen wie het gezicht moest worden namens de zes samenwerkende oppositiepartijen. Outsider Márki-Zay, partijloos, was de verrassende winnaar. "Dat was hét momentum. Maar sindsdien hoor je nog nauwelijk van hem. Een catastrofe in een politieke campagne.”
De analist praat een uur lang koortsachtig en snel, zijn Engels houdt zijn gedachtestroom nauwelijks bij. Hij drinkt de ene sloot koffie na de andere. Voortdurend voel je intense teleurstelling: nú had het met zijn land de andere kant op kunnen gaan.
Waarom deze terugval?
Het oppositieblok stelt weinig voor, vindt hij. En het wemelt er van de ex-leden van Fidesz, de partij van Orbán. "Belooft Fidesz hen morgen een dure auto, dan keren die medewerkers meteen terug naar het Fidesz-kamp." Bovendien had Márki-Zay zijn overwinning niet verwacht: hij was totaal onvoorbereid. Het campagneteam is onbedreven. Er is geen strategie: er werd niet nagedacht over de middelen, de doelgroep en de boodschap. Grote steden als Boedapest en Pécs hoef je niet te overtuigen, het platteland wel. "Daar moet hij naartoe. Van deur tot deur met een team van vrijwilligers, de jongeren die voor hem stemden."
Wat moet Márki-Zay's boodschap zijn?
De gemiddelde Hongaar ligt volgens de analist niet wakker van kwesties als rule of law of het homohuwelijk. "Hij wil allereerst meer geld om van te leven, sociale rechtvaardigheid. Dáár moet Márki-Zay het over hebben. Maar onlangs zei hij dat het huidige belastingsysteem waarbij rijken relatief weinig, en de gewone man relatief veel belasting betaalt, prima is. En zo zegt hij elke week wat stoms. Laatst zei hij dat je kinderen af en toe een corrigerende mep mag geven, wat bij veel vrouwelijke anti-Orbánstemmers in het verkeerde keelgat schoot. Hij mist duidelijk een goeie mediastrategie."
Verderop in de Boedaheuvels ontmoeten we een politieke veteraan die wel met naam en toenaam mag worden geciteerd: Gábor Fodor (zie foto), een politieke jeugdvriend van Orbán, voormalig minister en mede-oprichter van Fidesz. Nu zijn Fodor en Orbán politieke vijanden. Fodor, boomlang en nog altijd blond, maakt een uiterst minzame en stoïcijnse indruk. Ook hij zegt dat Márki-Zay zijn populariteit sinds de voorverkiezingen nauwelijks heeft benut. De radiostilte die volgde op de spectaculaire uitverkiezing van Márki-Zay als dé oppositieman vindt Fodor onbegrijpelijk.
“Márki-Zay heeft nauwelijks een programma. En nu is er weinig tijd over. Nog maar vier maanden te gaan tot de verkiezingen."
