"MEALS READY TO EAT. Wij noemden ze ook wel Meals Rejected by Ethiopians, een zwarte en ironische poging de spot te drijven met onze eigen toestand. Nadat de Serviërs in het voorjaar van 1993 opnieuw de wereld de baas bleken en de rest van de wereld er voor de zoveelste keer in het driejarige bestaan van de enclave niet in slaagde genoeg moed te verzamelen om ons te laten overleven, begon de Amerikaanse regering de enclave vanuit de lucht te bevoorraden. Aangezien de operatie van start ging in de tijd waarin de Serviërs nog naar de stad oprukten, de lente van 1993, kwamen de eerste pallets met voedsel tussen inmiddels vijandelijke stellingen terecht. Gedurende de nacht waren die van positie veranderd. We waren verbitterd over die mensen die ons lange tijd hadden geweigerd te helpen hoewel we op het punt stonden te worden uitgeroeid.
(...)
Het geluid kwam langzaam dichterbij en was zo krachtig dat je het fluitende geluid van de eerste, enorme pallet niet eens kon horen. Iedereen vluchtte weg onder de bomen en na een reeks doffe maar doordringende klappen, die erop duidden dat de paletten nu neerkwamen, ontstond er algehele chaos. Iedereen rende in de richting waar men dacht dat de pallets waren neergekomen, en niemand hield er rekening mee of alle pallets al waren geland. Soms ook lieten de mensen zich weer door nieuwe geluiden leiden. Een aantal mensen is zo ook omgekomen: verpletterd onder de last van een meerdere honderden kilo's wegende pallet, die bovendien, alsof iemand dat zo bedoeld had, op de meest ontoegankelijke plekken neerkwamen.
(...)
Dit was op een bepaalde manier onze oorlog in de oorlog. Overdag vochten we tegen de Serviërs, 's nachts tegen elkaar voor ieder stuk brood, voor elk plastic pakket. Mensen raakten voor de zoveelste keer hun scrupules kwijt, schonden alle grenzen van beschaving, verloren nog maar eens hun waardigheid. De strijd om te overleven had er weer een nieuwe vorm bij gekregen.
Een vriend die op die nachtelijke jacht altijd op de een of andere manier succesvoller was dan ik, vertelde me op een avond dat hij bijna was gedood bij zijn poging om een hele pallet voedsel te bemachtigen. Hij en nog twee vrienden belandden op een plek waar meerdere pallets waren neergekomen. In het donker zagen ze naast een nog ongeopende pallet een jongen staan.
'Wat doe je hier, jochie?' vroeg een van hen, hooguit om vast te stellen wat er gaande was.
'Ik pas op het pakket', antwoordde de jongen, aan zijn stem hoorde je dat hij een duidelijke missie had.
'Kom op, oprotten!' riep de vriend, alleen maar om hem bang te maken.
'Papa, deze drie jongens vallen me lastig', riep het kind om hulp.
Daarop klonk uit het donker, een paar stappen achter de pallet, het doorladen van een geweer en de drie gaven zich gewonnen, ze lieten de jongen bij zijn pallet achter. Ze wisten dat de vader geen moment zou aarzelen het vuur te openen als ze nog één stap in de richting van de pallet zouden zetten."
Fragment uit Briefkaarten uit het graf van Emir Suljagić (Amsterdam 2006), vertaald uit het Bosnisch door Guido Snel.
Het eerste ooggetuigenverslag van een Bosniër over het dagelijkse leven in de enclave Srebrenica.
