"'Kijk, zegt de schrijver, 'hier ligt hij op het bruggenhoofd. Ingenieur Lazar Jauković.'
Ik vraag hem of de bruggenbouwer van Montenegro een typische Balkanmens is.
'Nee', zegt A. den Doolaard beslist. 'Hij is een typische figuur voor mij en mijn boeken, waarin de enkeling zich van de massa onderscheidt. Niet voor de Balkan'.
'Wat is er dan zo anders aan de Balkan?' vraag ik.
'De gedragingen van de mensen,' zegt hij. 'Ze stellen zich anders op met betrekking tot de geschiedenis. In Nederland ken ik niemand die zegt: "Ik ga niet in Gelderland wonen. De invallen van de hertog van Gelderen in Zuid-Holland laten dat niet toe."'
Ik moet denken aan mijn Servische vrienden in de Belgradose huiskamers die niet in de wijk Novi Beograd willen wonen omdat de Habsburgers daar hebben geheerst.
Misschien zit het zo: De Balkanmens bestaat in de hoofden van de mensen op de Balkan. Hij zit niet in hun bloed of genen. Om hem te laten voortleven moet hij van generatie op generatie worden herschapen en omdat dat telkens nog is gelukt, lijkt het alsof hij in de natuur van de Balkanmens is geslopen.
Maar omdat hij verstrikt is geraakt in zijn eigen geschiedenis, is hij niet in staat om onbevangen vooruit te kijken. Dat is zijn tragiek. De Balkanmens marcheert ruggelings zijn toekomst tegemoet."
Fragment uit De slag om Srebrenica. De aanloop. De val. De naschok, Frank Westerman (Amsterdam 2015)
Comments