Olesya Dovgalyuk wacht ons op in het Weststation in Budapest. Ze steekt haar kraag op, want er staat een gure, koude wind. In tegenstelling tot de dagen net na het uitbreken van de oorlog, is het weer rustig op het Weststation. Op 25 februari, een dag na de uitbraak van de oorlog, kwam Olesya hier aan met de trein. Uit Lviv, Oekraïne.
Olesya heeft een Oekraïense vader en een Russische moeder. Ze werd in Lviv geboren, in het westen van Oekraïne, het land van haar vader. In haar tienerjaren verhuisde ze naar Moskou, naar het land van moeder. Ze werd Russisch staatsburger. In Moskou scheidden haar ouders, waarop haar vader weer naar Lviv verhuisde. Olesya bleef bij haar moeder en studeerde in Rusland af.
Na haar opleiding trok ze de wereld in. Ze woonde intussen al in het VK, Japan en China. Eind ’21 streek ze weer neer bij haar vader, in Lviv. Uit afkeer voor Poetins Rusland, wilde ze nu officieel Oekraïense worden. Ze startte de procedure. De papiermolen draaide. Om haar Russisch staatsburgerschap officieel op te geven, had ze de Russische autoriteiten nog nodig. Dat betekende naar Rusland reizen of een bezoek aan de Russische ambassade in Kiev. Hoe dan ook, deze laatste en noodzakelijke stap in het proces zette ze niet meer. Op 24 februari brak de oorlog uit.
Oekraïense vrienden belden haar ’s morgens op en haalden haar over tot vertrek. 25 februari pakte ze haar koffers, nam de trein in Lviv en kwam dezelfde dag nog aan in Záhony, net over de grens met Hongarije. In Budapest verblijft ze nu op het appartement van een Israëlische vriend.
De procedure die ze enkele maanden geleden startte uit pragmatische overwegingen is nu een ‘levensbepalend’ geworden. Oekraïense vluchtelingen hebben door een speciale EU-regeling nu zonder - doorgaans taaie - asielprocedure recht op werk, onderdak en financiële hulp. Maar Olesya, weliswaar gevlucht uit Oekraïne, is nog altijd geen Oekraïense. Instanties hechten geloof aan haar verhaal, maar zolang ze geen officiële documenten kan voorleggen, kan ze niet verder.
Maar er is hoop. In Nederland maakt ze kans op een tijdelijke werk- en verblijfsvergunning.
'Dubbele aanpak' Hongarije
Intussen schrijft Olesya in Budapest stukken voor een internationale website over de opvang van Oekraïense vluchtelingen in Hongarije. Al 200 000 Oekraïense vluchtelingen staken de grens met Hongarije over, ruim een miljoen de grens met Polen. De ‘Hongaren zélf’ omarmen de Oekraïense vluchtelingen, zegt Olesya. Allerlei privé-initiatieven en christelijke organisaties springen voor hen in de bres. Maar de aanpak van de Hongaarse overheid noemt ze ‘dubbel’. Volgens haar maakt die het onderscheid tussen ‘echte’ Oekraïners en niet-Oekraïners. Afrikaanse studenten die vanuit Oekraïne de grens oversteken, worden tegengewerkt.
Twee Oekraïense vrouwen uit Mykolajiv, in de buurt van Odessa, stappen uit de trein. Eén vrouw is op weg naar Praag, de andere naar Polen. Waarom niet blijven in Budapest? De Hongaarse taal is ‘te vreemd’ voor de ene, de andere heeft familie in Polen. Volgens Olesya willen veel Oekraïners, hoewel dichtbij huis, niet in Hongarije blijven vanwege de moeilijke taal en het gebrek aan ondersteunende netwerken.
Ideologische spanningen
Ook Olesya wil niet in Hongarije blijven. Zodra het papierwerk in orde is, trekt ze verder Europa in. Haar Oekraïense familie daarentegen, wil, wat er ook gebeurt, in Oekraïne blijven. Haar oom maakt sinds 2014 [Russische inname van de Krim] deel uit van het Oekraïense leger.
Sinds die tijd heerst een ideologisch strijd binnen haar familie. Familie in Rusland slikt de propaganda die ze via de staatstelevisie dagelijks krijgt ingelepeld. Haar moeder is naar eigen zeggen ‘voorzichtig’. Ze houdt zich op de vlakte, zegt Olesya. Ze beweert niet te weten wie de oorlog uitlokte en noemt de zaak ‘complex’.
Al sinds 2014 zijn er ‘spanningen’, gaat ze verder. Op microniveau én op macroniveau.
‘En állemaal wisten we dat die spanningen niet eeuwig konden voortduren.
Ooit zou het tot een uitbarsting komen.’
Comentários