“Ik volg 11 jaar les. Eén keer per week. Fijn klasje van drie. Gezellig, en de juf is leuk”, zegt de man links van me.
“En kun je het nu ook spreken, ik bedoel: kun je een goed gesprek voeren?” vraag ik.
“Nou… nee. Ik kan wat bestellen bij de groenteboer”, is het antwoord.
Een uur eerder namen Tijn en ik de bus op Het Kálmán Széllplein de Budaheuvels in. Voor een party in de meest impressionante villa die ik ooit heb gezien. Op het balkon is het uitzicht over Buda & Pest ronduit spectaculair. Ik nip van een wijntje en sta naast een hoge bartafel, omringd door Nederlanders. Elk van hen is getrouwd met een Hongaar of Hongaarse.
“Je moet Hongaarse liedjes leren”, zegt de man tegenover me. “De godganse tijd liedjes zingen. Zo wen je aan die eigenaardige woordvolgorde! Ik heb járen liedjes gezongen.”
“Ach, hou toch op”. De vrouw rechts van me maakt een wegwerpgebaar. “Je moet die taal begríjpen. Zonder grammatica, grammatica en – mijn god! - nog eens grammatica, kom je nérgens!”
Hongaars leren gaat niet over rozen. De taal is voor Nederlandstaligen buitengewoon moeilijk: ze behoort tot de Fins-Oegrische taalgroep, en vertoont geen gelijkenis met de Indo-Europese talen zoals het Latijn, Frans, Engels of Duits. De meest gewone Hongaarse woorden lijken totaal niet op Franse, Duitse of Engelse woorden. En niet alleen de woordenschat is helemaal anders, dat geldt ook voor de grammatica en de structuur van de taal.
Zelf sta ik met het Hongaars nog nagenoeg nergens. Ik kan in het Hongaars een beetje tellen, al haal ik 5 (öt), 6 (hat) en 7 (hét) voortdurend door elkaar, ik kan goeiedag zeggen (Jó napot), afscheid nemen (Viszlát!) en rode wijn bestellen (Vörösbor, kérem). En ik ken één volzin, die me elke dag van pas komt: Egy kicsit beszélek magyarul, ik spreek nauwelijks Hongaars. Via de app Duolingo pik ik nog meer zinnen op, die ik wellicht nooit zal gebruiken, maar die laten zien hoe ‘eigenaardig’ de woordvolgorde daadwerkelijk is. Neem de Hongaarse zin A szálloda a város és a repülőtér között. Nederlands: Het hotel ligt tussen de stad en de vlieghaven. Letterlijk: Het hotel-de stad en de vlieghaven-tussen. Dat de Hongaar het werkwoord hier weglaat vind ik geen probleem, maar het feit dat een vóórzetsel zoals ‘tussen’ niet vóór, maar áchter het zelfstandig naamwoord komt, doet me – nu al – duizelen. Te onlogisch, te buitenissig, te bizar.
Dus? Ook maar 11 jaar op cursus? Maandenlang Hongaarse liedjes zingen? Me jarenlang storten op de grammatica van een niet-Indo-Europese taal? En hoe zit het met de methode-Tijn? Hoe doet híj het? Wekelijks hoor ik hem spreken met János de houthandelaar (zie foto), Tibor de timmerman of Renate van ‘het winkeltje’. Ooit volgde hij een les of drie (langer hield hij het niet vol), Hongaarse liedjes kent hij niet (of wel, maar de teksten niet), en van een meewerkend voorwerp heeft hij nog nooit gehoord. “Tja, god, ik praat gewoon. Ik doe wat met Hongaarse woorden. En die voorzetsels zet ik waar ik wil. Között was ik overigens helemaal vergeten.”
Mag de lat wat minder hoog?
“Kettö vörösbor, kérem… Három deci”, zeg ik tegen de ober. “Wat goéd, …”, zegt Tijn. We zitten op het terras van de gezellige Balkan Bisztró in Pécs en het wordt koud. Ik sla een plaid over me heen. Tijn wil er ook eentje. Wanneer de ober de rode wijn op tafel serveert, vraagt hij: “Euh, mi a (houdt het dekentje in de lucht) … magyarul?” Hoe zeg je ‘plaid’ in het Hongaars? “Pléd!” lacht de ober. “Pléd!” roept Tijn razend enthousiast. “Eindelijk weer ‘s een leenwoord! In een taal die zelfs voor 'computer' een eigen woord bedacht: számítógép!” Het hippe Hongaarse koppel naast ons kijkt ons lachend aan. “Extremely difficult language, isn’t it?” Ja, dat is het, en Tijns aanpak lijkt me tot nader order de slechtste nog niet: streef niet naar perfectie en wees waanzinnig blij met elk leenwoord. Ondertussen oefen ik verder met Maria Ballendux-Bogyay, Taalcursus Hongaars (Bussum 2016). Eén keer per week.
